Ontdek Zettelkasten: de Duitse methode voor orde

Waar denk je aan als we het over Zettelkasten hebben? Als je nog nooit van dit Duitse woord hebt gehoord, is het tijd om je geest oen te stellen! Pak een pen en een stuk papier bij de hand om aantekeningen te maken, want deze methode zal je helpen om supergeorganiseerd en efficiënt te worden.

We geven je altijd ideeën en inspiratie over hoe je je ruimtes kunt inrichten en decoreren, maar deze keer gaan we je ideeën geven over hoe je mentale orde kunt bereiken.

Wat is Zettelkasten?

Niklas Luhmann (1927-1998) was de Duitse socioloog die het Zettelkasten-systeem bedacht. Met deze methode schreef hij meer dan 70 boeken en 400 wetenschappelijke artikelen. Interessant genoeg creëerde hij deze methode niet met behulp van een computer, maar dankzij zijn intelligente aantekeningen.

Om deze methode te begrijpen, is het noodzakelijk om naar de etymologie of de oorsprong van het woord te kijken. Zettelkasten is een Duits woord dat in twee delen kan worden verdeeld: Zettel betekent notitie of vel papier en Kasten betekent doos. Daarom zou het woord kunnen worden gedefinieerd als een notitie doos of notitieblok.

De Zettelkasten van Luhmann was een meubelstuk bestaande uit zes torens met in elk vier houten laden. Daarin was elke la gevuld met een stapel papieren aantekeningen.  Tegenwoordig bestaat er verschillende software die op dit systeem is gebaseerd en het gebruik van papieren en fysieke dozen vermijdt.

Wat is er nieuw aan deze methode?

Als je je ideeën in verschillende notitieboekjes opschrijft en je hebt overal in huis stukjes papier, dan is deze methode iets voor jou! Het probleem is dat wanneer je aantekeningen maakt, ze de neiging hebben om te blijven waar je ze hebt achtergelaten en stof te verzamelen. Soms lees je ze misschien nog een keer, maar zelden veranderen ze in iets nuttigs.

Het probleem is dat ze niet helpen om verbanden te vinden. Stel je bijvoorbeeld voor dat je een boek leest met geweldige ideeën en dat je ze vervolgens opschrijft. Maanden later lees je een artikel dat op de een of andere manier met dat boek te maken heeft. Je hebt misschien zelfs een film gezien waarin je dezelfde aanpak gebruikte.

Maar zelfs als je aantekeningen hebt gemaakt, is het niet eenvoudig om te zien hoe deze ideeën met elkaar verband houden. Als zodanig verzamel je uiteindelijk gegevens die nergens toe leiden.

Vandaar het belang van deze methode om deze verbanden te helpen leggen. Voor de maker was het als zijn tweede herinnering. Het hielp hem om zijn ideeën intern te organiseren, nieuwe te overwegen, zijn doelstellingen beter te verfijnen en dieper te gaan. Simpel gezegd, het was een hulpmiddel voor reflectie en redenering.

De pijlers van Zettelkasten

Om elke aantekening te maken, gebruikte Niklas een kwart van een pagina. Linksboven op elke pagina maakte hij een numerieke reeks (Engelse link) en voegde hij vertakkingen en onderverdelingen toe. Bovendien volgde hij nauwgezet de volgende principes.

Een enkel idee

Elke aantekening mag slechts één idee bevatten, omdat ze dan precies en individueel met elkaar in verband kunnen worden gebracht. Dit werd bekend als het ‘principe van atomiciteit’.

De autonomie van elke aantekening in Zettelkasten

Elke aantekening moet autonoom zijn, dat wil zeggen op zichzelf begrijpelijk zijn. Hierdoor kunnen notities onafhankelijk van elkaar worden verplaatst, verwerkt, gesplitst en samengevoegd. Het zorgt er ook voor dat de notities bruikbaar blijven, ook als de oorspronkelijke bron van de informatie verdwijnt.

Notities moeten worden gekoppeld

Luhmann zei: “Elke aantekening is slechts een element dat zijn kwaliteit ontleent aan het netwerk van schakels in het systeem. Een aantekening die niet op het netwerk is aangesloten, gaat uiteindelijk verloren en wordt vergeten door de Zettelkasten.” Daarom moet elke notitie die je schrijft gerelateerd zijn aan een andere notitie, anders wordt het nutteloos.

Gebruik je eigen woorden

Analyseer de informatie of het idee voordat je een notitie maakt. Op die manier zul je het beter begrijpen als je het nog een keer leest.

Maak je geen zorgen over categorisering

Hier zijn er geen vooropgezette hiërarchieën of categorieën. De organisatie ontwikkelt zich organisch. In het begin lijkt het misschien chaotisch, maar een gebrek aan preconditionering of voorbereide labels geeft aanleiding tot vrij denken.

Zettelkasten suggereert een samenvatting

Omdat ideeën in thema’s zijn gegroepeerd, moet je samenvattende notities maken. Een samenvattende notitie is gewoon een notitie die een reeks links naar andere notities bevat.

Verwijder niets

Verwijder geen verouderde notities! Voeg in plaats daarvan nieuwe notities toe die uitleggen waarom je de vorige niet langer geldig vindt. Door dit te doen, weerspiegelt je je manier van denken en hoe dit zich in de loop van de tijd ontwikkelt.

Zoals je kunt zien, is de Zettelkasten-methode gemakkelijk te oefenen, maar het vereist wel wat denkwerk. Als je meer wilt weten over deze methode, lees dan het boek om het beter te begrijpen. Je kunt het vinden op Amazon (Engelse link).

Dit kan je een meer georganiseerd, productief en creatief persoon maken omdat je buiten de gebaande paden gaat denken.