Logo image
Logo image

Burle Marx en de geboorte van moderne landschapsarchitectuur

6 minuten
Burle Marx was een Braziliaanse kunstenaar en ontwerper. Hij baseerde zijn projecten in landschapsarchitectuur op een verlangen naar innovatie en wilde altijd al inheemse planten gebruiken. Zijn zoektocht naar innovatie leidde tot een nieuwe beweging in de moderne landschapsarchitectuur.
Burle Marx en de geboorte van moderne landschapsarchitectuur
Laatste update: 05 februari, 2021

Roberto Burle Marx is in feite de vader van de moderne landschapsarchitectuur. Hij had een absoluut revolutionaire manier om tuinen, parken en andere open buitenruimtes te ontwerpen.

Deskundigen zien deze Braziliaanse ontwerper als een van de belangrijkste figuren in de 20e-eeuwse landschapsarchitectuur. In de hoofden van veel architecten en landschapsarchitecten was Burle Marx de ontwerper van de moderne tuin.

Hij was ook niet alleen maar een architect. Hij was ook een briljante beeldhouwer en werkte met andere media, zoals schilderen, houtdrukken, mozaïeken en talloze andere dingen. De jeugd van Burle Marx was een doorslaggevende factor in zijn professionele carrière als volwassene.

Het heeft zeker geholpen om in de buurt te zijn en meesters van Braziliaanse architectuur te ontmoeten, zoals Lucio Costa en Oscar Niemeyer. Dit opende een wereld van mogelijkheden voor hem. Hij werkte later met beiden samen aan meerdere projecten. Zijn ideeën begonnen te kristalliseren met een reis naar Europa en kregen duidelijker vorm aan de Escola Nacional de Belas Artes aan de Federale Universiteit in Rio de Janeiro.

Zijn ontwerpprojecten van tuinen en andere open ruimtes in Brazilië waren een totale breuk met de romantische tradities van het 19e-eeuwse Europa. Burle Marx was in staat om zijn eigen taal te creëren in landschapsarchitectuur. Dit deed hij door gebruik te maken van zeer expressieve vormen en inheemse planten.

Burle Marx: een leven gewijd aan kunst

Some figure

Burle Marx werd in 1909 in São Paulo geboren en groeide op in een gezin dat alle zes kinderen liefde voor kunst bijbracht. Daar hoorde ook zangles bij, vanwege het werk van zijn moeder als operazangeres. Zijn vader was een zakenman en gaf hen alle middelen die ze nodig hadden om een ​​rijke kunstopleiding te volgen.

Vanwege deze passie voor kunst stuurden ze Roberto van 1928-1929 naar Berlijn. Hij studeerde daar een heel schooljaar kunst en muziek. Deze reis was absoluut fundamenteel voor zijn leven. Hij ontdekte het werk van Pablo Picasso, Paul Klee, Wassily Kandinsky en Vincent van Gogh.

Nog even terug in de tijd, zijn familie verhuisde in 1913 naar de wijk Leme in Rio de Janeiro. Dat was voor hem ook essentieel, want daar begon hij met zijn eerste plantenverzameling. Hij was toen pas 7. Zijn liefde voor planten werd later versterkt tijdens bezoeken aan de Berlijnse Botanische Tuin gedurende dat jaar van verblijf.

Na zijn terugkeer uit Europa schreef hij zich in aan de School voor Fijne Kunst in Rio de Janeiro. Maar het duurde maar twee jaar voordat Roberto gefrustreerd raakte door hun lesmethoden.

Dus stopte hij met school en begon hij aan zijn eigen projecten te werken, met de steun van zijn familie. Zijn expressionistische periode duurde van eind jaren twintig tot begin jaren veertig. Daarna begon hij belangstelling te krijgen voor het kubisme, waarmee hij een sterke band voelde.

Hij begon te werken aan enkele van zijn geometrisch grenzeloze en organische stukken in de jaren vijftig. Hetzelfde gebeurde met kleuren. Hij begon veel meer lyrische en poëtische kleurenschema’s te gebruiken.

Belangrijkste werken van Burle Marx

“Een tuin is een complex van esthetische en plastische bedoelingen; en de plant is voor een landschapskunstenaar niet alleen een plant – zeldzaam, ongebruikelijk, gewoon of gedoemd om te verdwijnen – maar het is ook een kleur, een vorm, een volume of een arabesk op zich.”
-Roberto Burle Marx-

Copacabana Boulevard (Rio de Janeiro, Brazilië)

Some figure

Dit project begon in de jaren zeventig als voetpad langs de Avenida Atlántica in Rio de Janeiro. Met een lengte van 4,5 km strekt het zich zelfs verder uit dan het strand van Copacabana en het is even breed als de wijk.

Dit was een urbanisatieproject gemaakt om mensen te helpen genieten van de kust. Wat Burle Marx hier wilde bereiken, was een combinatie van nut en plezier voor de mensen die er langs zouden lopen.

Met andere woorden, hij vond dat landschapsstukken meer moesten zijn dan alleen objecten om naar te kijken. Ze moeten ook een sociale functie hebben. Burle Marx zag kunst als een hulpmiddel dat niet vreemd was voor de gemiddelde burger, en als iets waar ze allemaal in hun dagelijks leven van zouden moeten kunnen genieten.

Een groot deel van de boulevard is gemaakt van geplaveide stenen, exclusief voor voetgangers. De bestrating is gemaakt van kalksteen en heeft een abstract ontwerp, dat een weergave is van het genie van Burle Marx. Zijn gebruik van het zwart-witte steenmozaïek is een duidelijke verwijzing naar Portugese stedelijke ruimtes.

Hij gebruikte planten op een manier dat het mensen ruimte zou bieden om uit te rusten en te ontspannen. Er zijn veel van dergelijke plekken langs de promenade. Hij koos de specifieke planten met het oog van een beeldhouwer en zorgde ervoor dat ze de wind kunnen weerstaan ​​die vanuit de oceaan waait.

Flamengo Park (Rio de Janeiro, Brazilië)

Some figure

Rond 1961, terwijl Carlos Lacerda in functie was als president van Brazilië, begon de bouw van Flamengo Park. Het bijzondere aan dit park is dat het direct aan het water ligt.

Het werd uiteindelijk geopend in 1965 en sindsdien is het nog steeds een van de meest populaire parken in heel Rio de Janeiro. Het beslaat 300 hectare en is ontworpen door Burle Marx samen met de architecten Affonso Eduardo Rei en Jorge Moreira.

Flamengo Park heeft een enorm netwerk van fietspaden en wandelpaden die perfect zijn voor lange wandelingen. Er zijn ook voetbalvelden en basketbalvelden, en zelfs een cirkelvormig gebied voor modelvliegtuigen. Alsof dat nog niet genoeg is, is er ook een grote vijver voor modelboten.

Maar de echte attractie van dit park is zonder enige twijfel de absolute diversiteit aan flora. Burle Marx heeft de plantensoorten zeer zorgvuldig uitgekozen, en de meeste zijn inheems. Die rijkdom aan groen brengt ook veel vogels naar het park.

Parque del Este (Caracas, Venezuela)

Some figure

Dit park is eind jaren vijftig ontworpen door Burle Marx en bevindt zich op een voormalig koloniaal landgoed van ongeveer 170 hectare breed. Het landgoed ligt in een heel mooi deel van de Caracasvallei, vlakbij de luchthaven Carlota.

Burle Marx werkte samen met lokale technici om deze ruimte om te vormen tot een van de beste werken van landschapsarchitectuur en hedendaagse kunst in de hele stad.

Nogmaals, hij verwerkte tropische planten, maar zorgde er altijd voor dat hij inheemse soorten gebruikte. Hij haalde zijn formele inspiratie uit andere moderne kunstenaars, zoals Jean Arp. Dit maakt het Parque del Este in Caracas tot een absoluut meesterwerk van hedendaagse landschapsarchitectuur.

Burle Marx maakte het gebruik van levendige inheemse planten in tuinen, parken en boulevards een gangbare praktijk. In deze ruimtes werden tot dan toe zelden planten gebruikt die afkomstig waren uit Brazilië of een deel van Latijns-Amerika. Mensen gebruikten over het algemeen buitenlandse planten. Het was aan hem te danken dat mensen inheemse soorten vaker gingen gebruiken in landschapsarchitectuur.

Burle Marx paste ook enkele van de kunstvormen waar hij zo briljant in was toe op zijn werk met landschappen. Hij hield altijd van de biomorfe vormen van de avant-garde beeldhouwkunst en liet zich inspireren door het werk van Miró, Calder, Léger en andere soortgelijke figuren. Maar zijn grootste invloed was Jean Arp.

Dus, zoals je kunt zien, hebben we veel te danken aan Roberto Burle Marx wat betreft moderne landschapsarchitectuur.